راههای جلوگیری از تکرار گناه

پرسش:

1-برای حفظ وتقویت ایمان در محیط غیر مذهبی چه کار باید کرد؟

پایگاه حوزه6186-2، 6186-2

پاسخ:

احساس خجلت و شرمندگی در برابر خداوند نسبت به پیشینه های سوء خود از بهترین حالات روحی و معنوی و زمینه‏ساز توبه و جلب رحمت و عنایت پروردگار است.  البته ضمن آن که انسان همواره باید از گذشته‏های سوء، نگران و نسبت به آینده خود نیز بیمناک باشد در عین حال این خوف و اندوه هرگز نباید به گونه‏ای باشد که انسان را مایوس و ناامید سازد. چه این خود گناهی کبیره و دامی ابلیسی است. خداوند منان رحمتی بی پایان دارد و از همه بندگان گنهکار خود دعوت نموده است که به او التجا نموده و به سوی رحمت بیکرانش دست نیاز بگشایند و وعده داده است که اگر توبه نموده و دست از زشتی ها بشویند همه گناهان را خواهد بخشید و آنان را مشمول لطف و کرم بی منتهای خود خواهد کرد. از امام باقر (ع) روایت است: لیس من عبد مومن الا و فی قلبه نوران نور خیفة و نور رجا، لو وزن هذا لم یزد علی هذا و لو وزن هذا لم یزد علی هذا: هیچ بنده مومنی نیست جز آنکه در ضمیرش دو نور تابان است «نور خوف» نسبت به کرده‏های پیشین و فرجام پسین و «نور امید» به فضل و رحمت پروردگار، که اگر هر یک با دیگری سنجیده شود هیچ یک فزونی نخواهد یافت،[1]. بنابراین باید با حفظ حالت التجا و تضرع دائمی در برابر خداوند امید و رجا به عنایات واسعه خدای رحمان و بنده نواز را نیز در دل بالا برد و رجا را همسان در دل جای داد. زیرا غلبه خوف موجب یأس و غلبه رجا موجب جرات بر گناه است ولی تساوی آن دو بهترین عامل بازدارنده از گناه وتشویق کننده به توبه و انجام عمل صالح می‏باشد. پشیمانی اساسی‏ترین رکن بازگشت و جبران گناه است‏ولی نباید در آن متوقف ماند بلکه خداوند منان آن را پلی قرار داده است تا بندگان مومن با گذر از آن از جهنم سیئات بیرون جسته و به بهشت صالحات فرود آیند. بنابراین گام بعدی تغییر مسیر و ترک گناه است. برای مبارزه با گناه و هواهای نفسانی رعایت چند نکته لازم است: الف) کوچک نشمردن هیچ گناهی هر چند به نظر صغیره باشد.  ب) عزم جدی و آهنین برترک معصیت و مراقبت جدی و دائمی نسبت به تمام افعال خود. ج) شرط نمودن با خدا مبنی بر ترک معصیت و هم از او استعانت جستن.  د) هرگاه فکر گناه و وسوسه آن به ذهن آمد بلافاصله آن را از لوح ذهن خارج کردن و توجه خود را به خدا و امور شریفه مشغول داشتن. جدیت و موفقیت در این امر پیروزی بزرگی است و در واقع دفع دشمن شیطان نفس از همان خاکریز اول است.  قرآن‏مجید در وصف پارسایان می‏فرماید: إِنَّ اَلَّذِینَ اِتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ اَلشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ‏: پرهیزگاران چون گرفتار وسوسه شیطان شوند همان‏دم متذکر (یاد خدا) شده و بصیرت یابند.[2] ه) مطالعه و تفکر پیرامون عواقب سوء و وخیم گناه. در این رابطه مطالعه کتابهایی پیرامون معاد بسیار نافع است. و) خود را همواره در محضر حق تعالی دانستن و او را به یقین در همه حال مراقب و بینای به افعال خود نگریستن. ز) توجه به چهره کریه زشت و واقعی سیئات.  ح) برای ترک معاصی لازم است در بسیاری از موارد انسان از مکروهات و چه بسا از برخی مباحات نیز چشم بپوشد تا او را به انجام زشتی‏ها نزدیک نسازد. ط) درحد ممکن دوری جستن از مکان ها و شرایطی که آدمی را به گناه ترغیب می‏نماید. ی) تقویت اراده.  ک) محاسبه نفس، همه روزه و در صورت رخداد خطا، خود را محاکمه و توبیخ نمودن و بلافاصله استغفار کردن.  ل) مطالعه پیرامون زندگی پارسایان و زاهدان و مطالعه کتابهای اخلاقی . م) توصیه‏های زیر در همه حالات خصوصا محیطهای غیر دینی نیز می‏تواند شما را در کنترل بیشتر نفس یاری نماید: - سعی و کوشش در انجام وظایف و واجبات دینی- خواندن نماز با حضور قلب و در اول وقت- گرفتن روزه مستحبی به ویژه دوشنبه و پنجشنبه هر هفته- تلاوت قرآن به ویژه بعد از نماز صبح- زیاد خواندن سوره یوسف و تدبّر در آن - تأمل و اندیشه در آیات قرآن- حتی المقدور سعی در خواندن نماز شب- سحر خیزی- شرکت در ورزش‏های فردی و دسته جمعی- عدم معاشرت و دوستی با افراد منحرف و فاسد- انتخاب دوستان مؤمن و سالم- به یاد خدا بودن در همه اوقات- کنترل افکار و نیندیشیدن به صحنه‏های شهوت‏انگیز- شرکت در فعالیت‏های مذهبی و اجتماعی- تنظیم برنامه برای تمام شبانه روز و پر کردن اوقات فراغت با برنامه‏های صحیح و سودمند- داشتن برنامه منظم مطالعاتی و پر کردن فرصت‏ها با تفکر و مطالعه مناسب . برای موفقیت در توبه، علاوه بر نکات ذکر شده، مطالب زیر قابل توجه است: 1- برای موفقیت در امر توبه باید دانست که انسان، معجونی از نیروهای گوناگون است. بعضی از آنها از غرایز حیوانی نشأت می‏گیرد و بعضی از فطرت حقیقت‏طلب و خداجوی انسان. بین این نیروها به طور دائم، جدال و درگیری وجود دارد. انسان باید با مبارزه‏ای همیشگی (جهاد اکبر) با وسوسه‏های شیطانی و نیز ارضای غرایز از طریق مشروع، قوای نفسانی خود را تضعیف و کنترل کند. 2- چنانچه شکست‏های شما در امر توبه مربوط به امور شهوانی است، در صورت امکان حتماً ازدواج کنید. با ازدواج صحیح، تا حدود زیادی در کنترل شهوت و ارضای مشروع آن موفق خواهید شد و زمینه برای استمرار توبه بیشتر فراهم خواهد شد. 3- برای استمرار توبه، برنامه زمان‏بندی شده برای مبارزه با گناهان داشته باشید. این برنامه در ابتدا سبک باشد و کم‏کم آن را جدی‏تر و سنگین‏تر کنید. اگر در همان اول شرط کردید که من هیچ‏گاه گناه نمی‏کنم، عملی نخواهد بود مثلاً با خودتان شرط کنید امروز فقط می‏خواهم چشم خود را کنترل کنم و آن روز را نیز چند قسمت کنید. 4- برای التزام به استمرار توبه، در صورت تخلف و شکستن توبه جریمه‏ای قرار دهید و حتماً آن جریمه را پرداخت یا ادا نمایید (مثل دادن صدقه، گرفتن روزه و...). برای تقویت ایمان در دو زمینه باید کوشا باشید: 1- رشد علمی برای این کار، کتابهای شهید مطهری و شهید دستغیب را به تدریج- طبق یک برنامه هفتگی- مطالعه کنید. از کتاب‏های شهید مطهری، مقدمه‏ای بر جهان‏بینی و از کتاب‏های شهید دستغیب، ایمان و گناهان کبیره را بخوانید. توجه داشته باشید که مطالعه این کتابها باید در کنار درس‏های روزانه شما باشد و از آنها نباید غفلت کنید. ازاین‏رو خیلی برنامه مطالعاتی خودتان را سنگین نگیرید تا از تحصیل و مطالعه کتاب‏های درسی خودتان عقب نمانید. 2- بعد عملی اولین گام انجام واجبات و ترک محرمات است. در جدولی همه روزه برنامه‏های انجام شده و خدای نخواسته خلاف‏هایی که مرتکب شده‏اید را ثبت کنید و بلافاصله تصمیم به از بین بردن آنها با روش‏های ذکر شده بگیرید. نتیجه و میزان موفقیت هر یک از آنها را ثبت کنید و در پایان نتیجه را محاسبه کنید برای تخلفات خود را ملامت کرده و برای موفقیت‏ها خدا را شاکر باشید. در پایان مطالعه کتابهای زیر نیز توصیه می­شود: معراج السعاده، جامع السعادات، اخلاق در قرآن آیت الله مکارم شیرازی، توبه آغوش رحمت حاج شیخ حسین انصاریان . مجلات - یاس - شماره - 14 - منصوره بخشی عوامل گناه چیست؟ کتاب: گام نخستین - حسن رمضانی برنامه ای برای رسیدن به خود برتر مجلات - پرسمان - شماره - 20 - جواد محدثی عنصر ایمان و نقد قرائت های موجود مجلات - پگاه حوزه - شماره - 88 - دکتر محمد تقی فعال.

توبه از گناه

پرسش:

آیا با توبه کردن خداوند از تمام گناهان کوچک وبزرگ ما می گذرد ؟و می شود راه چگونگی توبه کردن را برایم بگویید؟ باتشکر

پایگاه حوزه، شماره 14225،

پاسخ:

باسلام باید آگاه باشیم که خداوند متعال ارحم الرّاحمین است بله اگر انسان توبه واقعی انجام دهد تمامی گناهان او را می بخشد  «قل یا عبادی الذین اسرفوا علی انفسهم لاتقنطوا من رحمة الله ان الله یغفر الذنوب جمیعا انه هو الغفور الرحیم بگو ای بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده‏اید! از رحمت‏خداوند نومید نشوید که خدا همه گناهان را می‏آمرزد، زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است.»[1]«انه من عمل منکم سوء بجهالة ثم تاب من بعده و اصلح فانه غفور رحیم ;هرکس از شما کار بدی از روی نادانی کند سپس توبه و اصلاح نماید، مشمول رحمت‏خدا می‏شود، چرا که خداوند غفور و رحیم است.»[2]در این آیه هرگونه عمل سوء که تمام گناهان را فرا می‏گیرد، قابل توبه و باز گشت ذکر شده است.«والذین اذا فعلوا فاحشة او ظلموا انفسهم ذکرواالله فاستغفروا لذنوبهم ومن یغفر الذنوب الا الله و لم یصروا علی ما فعلوا و هم یعلمون» و آنها که وقتی مرتکب عمل زشتی شوند یا به خود ستم کنند، به یاد خدا می‏افتند، و برگناه اصرار نمی‏ورزند با این که می‏دانند.»[3]در این جا نیز با توجه به این که ظلم و ستم، هرگونه گناهی را شامل می‏شود، چرا که بعضی‏از گناهان ستم بر دیگران است و بعضی ظلم به خویشتن، و در این آیه نسبت‏به همه آنهاوعده پذیرش توبه‏داده شده‏است، عمومیت‏توبه نسبت‏به تمام گناهان اثبات می‏شود.   البته توبه شرایطی دارد که از جمله آن شرائط اینست که: 1-تا آنجا که ممکن است حق الله مثل واجبات ترک شده و حق الناس مثل بدهکاریها و ستمهایی که روا داشته است را باید جبران کند و الا توبه او با شرایط آن صورت نگرفته است. البته همه اینها مشروط به توان و وسع توبه کننده است. 2-چنان چه توبه کننده واقعاً توان جبران واجبات و وظایف ترک شده در حق الله یا در انجام وظایفش در مورد جبران حق الناس را نداشته باشد، در این جا خداوند متعال به خاطر توبة او مشکلاتش را جبران خواهد کرد. حال اگر کسی توبهکرد و حق الله و حق الناس را با قدرت بر جبران، استرداد حق نکرد. ممکن است خداوند حق الله را در حق او ببخشاید ولی حق الناس در این صورت بخشودنی نخواهد بود. البته بعضی از گناهان دیگر قابل جبران یا قضاء نیستند مثلاً جواب سلام کسی را نداده است این اگر چه ترک یک واجب است اما دیگر جبران آن ممکن نیست. یا نعوذ بالله بهگناهانی مثل زنا و... گرفتار آمده است در این جا صرف توبه و انابه کافی است. در پایان می توانید برای اطلاعات بیشتر به لینک های زیر مراجعه کنید: توبه واقعی توبه